LUẬT SƯ CÔNG – CẦN HÌNH THÀNH CHẾ ĐỊNH, NHƯNG PHẢI ĐÚNG BẢN CHẤT

1. Bối cảnh đặt ra yêu cầu xây dựng chế định luật sư công

Ngày 30/4/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, trong đó đặt mục tiêu phát triển hệ thống pháp luật hiện đại, công bằng, phù hợp với yêu cầu hội nhập. Một trong những nội dung đáng chú ý là chủ trương “nghiên cứu hình thành chế định luật sư công”.

Đây là định hướng lớn nhằm đáp ứng nhu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, đồng thời mở rộng cơ hội tiếp cận dịch vụ pháp lý cho người dân, đặc biệt là người yếu thế.

2. Luật sư công là gì?

Luật sư công là người hành nghề luật sư theo yêu cầu của Nhà nước, cung cấp dịch vụ pháp lý độc lập nhằm:
- Bảo vệ quyền, lợi ích của Nhà nước;
- Xử lý vụ việc pháp lý phức tạp (quốc tế, thương mại);
- Trợ giúp pháp lý cho người yếu thế.

3. Mô hình trợ giúp pháp lý hiện nay có phải là luật sư công không?

Hiện Việt Nam có hệ thống trợ giúp viên pháp lý. Tuy nhiên, họ mới chỉ hỗ trợ các nhóm đặc thù và không tham gia vào các vụ việc bảo vệ lợi ích Nhà nước trong tranh chấp lớn. Vì vậy, trợ giúp viên pháp lý chưa thể xem là luật sư công.

4. Cần xây dựng luật sư công như thế nào cho đúng?

Không nên tạo đội ngũ luật sư công mới với tiêu chuẩn khác biệt. Thay vào đó, tuyển chọn từ hơn 20.000 luật sư hiện có, không lập thêm bộ máy quản lý, không biến luật sư công thành công chức. Nhà nước là khách hàng, không phải người quản lý.

5. Cán bộ, viên chức có được hành nghề luật sư không?

Luật sư đòi hỏi kỹ năng thực tiễn và cam kết nghề nghiệp. Cán bộ, viên chức nên tập trung vào công vụ. Nếu tham gia dịch vụ pháp lý, nên thông qua tổ chức hành nghề luật sư. Tránh vừa đá bóng vừa thổi còi.

6. Kết luận

Chủ trương về luật sư công là đúng đắn nhưng cần thực hiện đúng bản chất:
- Không hình thành nghề mới;
- Đảm bảo tính độc lập – trung lập;
- Tránh hành chính hóa luật sư công.

Nếu thực hiện sai, sẽ làm lãng phí và sai lệch vai trò nghề luật sư.

( Bài viết chỉ nêu quan điểm riêng của tác giả)

Luật Sư Dương Văn Thành